Η Γερμανία του πρόσφυγα Σουμάρ

Σεπτέμβριος του 2015 και στο πλοίο της γραμμής πλάι στους τουρίστες εκατοντάδες πρόσφυγες αφήνουν πίσω τους τα νησιά για να συνεχίσουν το ταξίδι τους στην Ευρώπη. Οι περισσότεροι βρίσκονται πρώτη φορά εν πλω με ασφάλεια, αγναντεύουν το ηλιοβασίλεμα, βγάζουν φωτογραφίες και κάνουν σχέδια για το μέλλον.

«Τότε γνωριστήκαμε με τον Σουμάρ από τη Δαμασκό», διηγείται στην «Κ» ο Γερμανός δημοσιογράφος Φλόριαν Σμιτς, συγγραφέας του βιβλίου «Διηγήσου μου για τη Γερμανία, Σουμάρ», που θα κυκλοφορήσει στη Γερμανία τον Απρίλιο από τις εκδόσεις RIVA. «Ο σκύλος μου ο Νώντας είχε μονοπωλήσει το ενδιαφέρον δεκάδων προσφύγων, μεταξύ αυτών του Σουμάρ», περιγράφει τη συνάντηση που έμελλε να του αλλάξει την οπτική για την ίδια του την πατρίδα. «Εφυγα από τη Γερμανία πολύ απογοητευμένος, πίστευα ότι στη Γερμανία όλα είναι χάλια», θυμάται ο 36χρονος που ζει από τον Δεκέμβριο του 2013 στη Θεσσαλονίκη ως ανταποκριτής σε γερμανικά μέσα. «Ημουν επικριτικός, διαμαρτυρόμουν έντονα γιατί έβλεπα την αποδόμηση του κοινωνικού κράτους».

Αν και ο Γερμανός δημοσιογράφος δεν έχει ποτέ ασχοληθεί με το προσφυγικό, ξεκινάει να συζητάει στα αγγλικά με τον 29χρονο Σύρο μέχρι τον Πειραιά. «Μιλήσαμε πολύ ανοικτά, βρήκαμε κοινά σημεία, όπως η αθεΐα μας», λέει, «θυμήθηκα συζητήσεις που έκανα νεότερος με ένα σακίδιο στην πλάτη». Οι διαφορές, ωστόσο, των δύο ανδρών είναι χαώδεις. «Ως Γερμανός στην Ελλάδα δεν λογίζομαι καν ως μετανάστης, λόγω ιδιότητας μάλιστα χαίρω εκτίμησης, με παρακαλούν να είμαι θετικός για την Ελλάδα σε όσα μεταδίδω, ενώ εκείνος ως αιτών άσυλο προερχόμενος από την Ανατολή θεωρείται εκ προοιμίου κάποιος που ζητάει προνόμια». Και οι δύο, βέβαια, ως ξένοι έχουν να αντιπαλέψουν τη μοναξιά της ξενιτιάς και τις δυσκολίες της νέας γλώσσας.

Οι δύο άνδρες κρατούν επαφή μέσω Facebook και WhatsApp. Ο Γερμανός δημοσιογράφος ζει «εκ του σύνεγγυς» την Οδύσσεια του Σουμάρ, που κατορθώνει να φτάσει στη Γερμανία προτού κλείσουν τα σύνορα. Ο Φλόριαν μεσολαβεί από τη Θεσσαλονίκη για να κάνει ντους στο Βελιγράδι ή να προμηθευτεί μια νέα κάρτα sim στη Βιέννη. «Εξ αρχής, ονειρευόταν να πάει στη Βρέμη, που γνώριζε μόνο μέσα από τις διηγήσεις μιας Γερμανίδας στην Τουρκία». Ο Φλόριαν δεν παύει, όμως, να τον προσγειώνει, επαναλαμβάνοντας ότι «δεν μπορείς να κρίνεις μια χώρα από μακριά».

Εξι μέρες μετά την τυχαία συνάντησή τους, ο Σουμάρ φωτογραφίζεται στη Βρέμη πίνοντας μια μπίρα Beck’s και στέλνοντας χαιρετίσματα στον Φλόριαν. «Εχουμε πλέον καλλιεργήσει μια ισότιμη φιλία», διευκρινίζει ο Φλόριαν, που αποφασίζει να καταγράψει τη διδακτική για τον ίδιο εμπειρία σε ένα βιβλίο, έπειτα από πολλά ταξίδια στη Βρέμη. «Βλέποντας την ευγνωμοσύνη του Σουμάρ προς την πατρίδα μου, που του προσφέρει ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, μηνιαίο επίδομα 409 ευρώ, χρήματα για ενοίκιο, ενώ θα του επιτρέψει να φοιτήσει εκ νέου στο πανεπιστήμιο, κρίνω διαφορετικά πλέον τη Γερμανία, όπου ο φίλος μου δικαιούται να μείνει για τρία χρόνια», σχολιάζει ο Φλόριαν, που επανεκτίμησε το «παντοδύναμο» γερμανικό του διαβατήριο. «Συνειδητοποίησα, τέλος, ότι μου λείπουν απλά πράγματα από τη Γερμανία, όπως το κρύο ή η βροχή».

Ο ίδιος ελπίζει το βιβλίο του να συμβάλει στον διάλογο για το προσφυγικό. «Οι Γερμανοί για χρόνια ντρέπονταν για την εθνική τους ταυτότητα, μετά την έναρξη της κρίσης, ωστόσο πολλοί έφτασαν στο άλλο άκρο θεωρώντας εαυτούς σωτήρες της Ευρωζώνης», επισημαίνει ο 36χρονος, που συνδέει την οικονομική με την προσφυγική κρίση. «Ο λόγος που θέλουν όλοι οι πρόσφυγες να εγκατασταθούν στη Γερμανία είναι κυρίως οικονομικός». Ο Φλόριαν δεν αποσιωπά, βέβαια, το διογκούμενο κύμα διαμαρτυρίας στην πατρίδα του εναντίον των προσφύγων. «Δυστυχώς, στο σχολείο δεν διδασκόμαστε τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του Γ΄ Ράιχ στη Μέση Ανατολή, μια πτυχή της Ιστορίας που προτρέπω τους συμπατριώτες μου να μελετήσουν».